De kinderen van mijn lief hebben het goed voor elkaar. Zij hebben een extra “moeder” (ik, zei de gek) en een extra “vader”. Die laatste heeft een spelletjes-tic en daar profiteren wij allemaal van mee. Want regelmatig komen de kinderen (inmiddels met aanhang) een avondje langs voor lekker eten en een boel gezelligheid en vaak hebben zij dan in hun bagage weer een of ander leuk, spannend, intrigerend (bord)spel mee. Zo ontdekken wij steeds weer wat nieuws, maar er zijn ook blijvertjes bij.

Een van mijn favoriete spellen is Dixit (Libellud). Bij dit spel draait het namelijk om …… associëren 🙂 Dat gebeurt aan de hand van kaartjes waarop allerlei afbeeldingen staan. Het zijn in mijn ogen enigszins surrealistische voorstellingen. Het klopt nooit helemaal en toch ook weer helemaal wel. Vaak zijn het dieren die “menselijk” doen of figuren waarbij de verhoudingen niet helemaal kloppen. Op de foto hiernaast zie je een zestal voorbeelden. Elke afbeelding behelst al een heel verhaal, toch?
Dat gevoel (dat het niet en tegelijk wel klopt) heb ik ook bij de kunstwerken van Leonora Carrington, een van oorsprong Engelse kunstenares uit de vorige eeuw.

Met name bij haar schilderijen begint het te kriebelen, dan moet je elke ratio laten varen en puur op intuïtie en gevoel het geheel “ervaren”. Een heel bijzondere gewaarwording. Ik was dan ook erg benieuwd naar haar verhalen, recentelijk in Nederlandse vertaling gebundeld door Uitgeverij Orlando.

Ik werd absoluut niet teleurgesteld! Wat een bijzondere, bizarre, abrupte verhalen zijn dit. Hoewel geen enkel verhaal “waar” kan zijn, voelde het wel allemaal heel vanzelfsprekend. De menselijke activiteiten van dieren en de dierlijke trekjes van mensen passen volledig in het geheel. Het kostte mij geen enkele moeite om door Carrington in deze (korte tot zeer korte) verhalen te worden meegetrokken, maar ik kan eerlijk gezegd niet goed beoordelen of iedereen het op deze manier zal ervaren. Als je erg houdt van realiteitsgetrouwe gebeurtenissen, concrete omstandigheden en verifieerbare feiten, als je houdt van een begin, een middenstuk en een slot, dan zal het even tijd vragen voordat je jezelf verliest in de ongewone wereld van Carrington. Logica en ratio krijgen in haar verhalen een totaal andere inhoud.

Het was niet voor het eerst dat ik door verhalen in een bizarre wereld terecht kwam. In mijn gymnasiale middelbare schooltijd heb ik aardig wat uurtjes doorgebracht met de Metamorphoses van Ovidius. Misschien niet algemeen bekend, maar het zal je verrassen hoeveel bekende verhalen en anekdotes terug te voeren zijn op deze oorspronkelijk in Latijn genoteerde  verhaallijnen uit de Griekse en Romeinse mythologie. In de Metamorphoses (oftewel: gedaantewisselingen) komen we een keur aan klassieke goden, halfgoden en mythische karakters tegen, waarbij er steeds sprake is van een drastische en meestal dramatische gedaantewisseling. Bijvoorbeeld een jager die in een hert verandert, iemand die in een boom transformeert en het verhaal van de ijdeltuit Narcissus die verliefd wordt op zijn zelfbeeld.

In diezelfde lijn plaats ik de fabels van Jean de la Fontaine. Ook daarin komen we zogenaamde antropomorfe verhalen tegen (kortweg: verhalen waarbij dieren zich als mensen gedragen). De vertellingen staan in dichtvorm, met steeds een duidelijke moraal. Wie kent niet het verhaal van de wedstrijd tussen de haas en de schildpad of de slimme truc van de vos jegens de ijdele raaf. Het zijn zeker niet allemaal fabels uit de koker van La Fontaine zelf, sommige zijn gebaseerd op verhalen uit de klassieke oudheid (vooral van de hand van Aesopus), maar La Fontaine is wel degene die voor deze stijl en vormgeving heeft gezorgd. Als kind leuk om te lezen of voorgelezen te worden, als volwassene haast nog leuker om over de overduidelijke moraal achter het verhaal na te denken.

Tegelijkertijd voelen de verhalen van Carrington even ontwrichtend als de verhalen van Marte Kaan in de bundel Saboteur (Ambo Anthos) en Mens vs. Natuur van Diane Cook (Meridiaan – Atlas Contact). Chronologisch gezien zou ik dit natuurlijk andersom moeten zeggen. Carrington schreef haar verhalen immers veel eerder dan de andere genoemde schrijvers. Wellicht is zij zelfs voor hen een inspiratiebron geweest.

Je merkt dus wel dat Leonora Carrington veel los maakt, althans bij mij. Ik heb enorm van haar verhalen genoten. En met name voel ik ook een diepe bewondering voor de vertalers! En hoewel ik dus bijna overloop van de associaties, hecht ik er aan te constateren dat de verhalen van Carrington toch ook wel apart staan van de rest. Het gaat bij haar verder dan een fabel (bij Carrington is de moraal van het verhaal óf niet te vinden óf heel goed weggestopt) of mythische vertelling. Je voelt als het ware elke keer de bodemloze put onder het bestaan van de figuren en personen. Alsof de wereld voor eeuwig is veranderd en daar niets tegen in te brengen valt. Zij hanteert een ondertoon waardoor je toch met een ongemakkelijk gevoel blijft zitten. Niet negatief of depressief of zo, maar wel verwonderend en vragend. Vragend naar het waarom, de reden voor deze verhalen. Verwonderend dat iemand zo expressief en kleurrijk kan zijn in meerdere disciplines, zowel als schilderend kunstenaar, als beeldhouwer, als schrijfster.

Ik heb het voorrecht gehad op een lagere school te zitten waar veel aandacht was voor kunst. Wij werden om de haverklap meegesleurd naar voorstellingen en exposities en kregen zelfs museumles, waarbij we allerlei verschillende musea (in Amsterdam) bezochten. Ik vond dat toen ook al interessant, maar eigenlijk ga je pas later ontdekken hoe belangrijk die periode is geweest. Dat je als vanzelfsprekend in die werelden werd meegenomen en dat het leven uit meer bestaat dan de op de loer liggende dagelijkse sleur.
Als jij dat voorrecht niet hebt (genoten), kun je in ieder geval nu wel de kans pakken om te genieten van de schoonheid van taal en stijl in Alle verhalen van Carrington. Ik raad het iedereen van harte aan.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

De bundel Alle verhalen van Leonora Carrington werd mij ter beschikking gesteld door Uitgeverij Orlando, waarvoor weer mijn hartelijke dank.