In een van de warmere periodes in dit jaar las ik een boekje wat nu juist als setting de koude decembermaand heeft. Meer in het bijzonder de donkere dagen voor kerst. Ik las namelijk het boekje Dit soort kleinigheden van Claire Keegan (in Nederlandse vertaling uitgegeven bij Nieuw Amsterdam). Een dun boekje. Uit te lezen in no time. Maar dan begint het pas, dan begint het “herkauwen”. Dat was al zo vlak na het lezen, maar nu het wat kouder begint te worden komt deze roman, eigenlijk meer een novelle, ook weer regelmatig terug in mijn gedachten.

Het speelt zich af in het Ierland van de jaren 80 vorige eeuw. een periode die ik zelf bewust heb meegemaakt. Toch voelde de gehele sfeer en de omgangsnormen tussen de mensen van verschillend pluimage een beetje ouderwets aan. Bijna meer in de lijn van de roman Nora van Colm Tóibín (De Geus), terwijl daar inderdaad de setting een paar decennia eerder is.
Nu is het ook al weer eventjes geleden dat ik het boekje van Keegan las, het staat allang weer op de planken bij de openbare bibliotheek, dus namen en details zijn al flink weggezakt. Bij voorbaat excuus als ik er hier en daar een eigen draai aan geef 🙂

In de koude dagen voor kerst is het druk voor kolen- en houthandelaar Bill Furlong. Voordat hij zelf aan tafel kan aanschuiven bij zijn uitgebreide gezin of mee kan gaan naar de mis, heeft hij als zelfstandig ondernemer nog de verantwoordelijkheid dat zijn klanten op tijd van kolen en hout voor de feestdagen worden voorzien. Er wordt af en aan gereden om dit te regelen. Zo moet ook het plaatselijke klooster worden aangedaan. In dat klooster ontfermen de nonnen zich over de zorg voor een grote groep meisjes. Dat is althans de formele versie. Hoe het er echt aan toe gaat binnen die kloostermuren en waar die meisjes precies vandaan komen en waar zij uiteindelijk naar toe gaan, is maar helemaal de vraag.
Het wordt in ieder geval al snel duidelijk dat daar een andere sfeer en regime heerst dan in het Sint-Margaretha’s Tehuis Voor Ongehuwde Moeders in de prachtige en bijzondere roman De beschermheilige van zwangere meisjes van Ursula Hegi (Uitgeverij Orlando). Dat boek, met grote rollen voor vrouwen en moeders “in alle soorten en maten” is hartverscheurend, gruwelijk, soms een beetje raar maar in alles overweldigend. Een absolute aanrader.

De manier waarop Furlong wordt neergezet deed mij denken aan de kolenman uit een verhaal in Een jaar bij de familie De Bloeme (Mien Labberton). Dit boek heeft een stevige christelijke basis en er worden flink wat bijbelverhalen in aangehaald. Onder andere het verhaal van De barmhartige Samaritaan. En dat komt doordat één van de tweelingmeisjes op straat uitglijdt en niet verder kan lopen en bijna alle voorbijgangers zonder aandacht aan de meisjes te besteden, voorbij snellen naar de warmte van huis, kantoor, winkel of wat dan ook. Behalve die ene kolenman. Hij pakt het meisje voorzichtig op en brengt haar met haar zusje weer veilig thuis. Dat warme, veilige gevoel straalde Furlong naar mijn mening ook uit.

Als Furlong bij het klooster zijn vracht komt afleveren, wordt hij uitgenodigd binnen de kloostermuren voor een kopje thee en voor de “kijk ons het eens goed doen en alles onder controle hebben”-show. Furlong heeft zijn bedenkingen, maar gaat mee in het idee dat het allemaal wel zal meevallen. Het blijkt echter helemaal niet zo mee te vallen. Hij kan dat gevoel niet meer loslaten. Zijn vrouw geeft echter een duidelijk signaal dat het niet op prijs wordt gesteld (door haar en hun omgeving) als hij zich met de “eventuele” misstanden zou gaan bemoeien. Waarom zou je je gaan bemoeien met wat niet jouw zaken zijn en waar je alleen maar last van krijgt? Maar dit gaat steeds meer aan hem knagen. Het begint hem pijn te doen en dwars te zitten om iets wel te zien en toch niet in te grijpen, het simpelweg te laten gebeuren dat een meisje of meerdere meisjes aan hun lot worden overgelaten. Enkel en alleen om er zelf niet mee geconfronteerd te worden en zelf je eigen relatief luxe leventje te kunnen leiden. Wat hij vervolgens onderneemt, is zowel bewonderenswaardig als beangstigend voor de gevolgen.

De overwegingen van Furlong sluiten prachtig aan op één van de favoriete gedichten van mijn vader. Het is een Engels gedicht en ik heb ongetwijfeld de bundel nog ergens in mijn boekenkast staan, maar ik kan het even niet vinden. Daarom niet de hele tekst maar wel de kern. Het gedicht gaat over een huisvrouw die regelmatig even contact heeft met een zwerver. Die zwerver zit wel eens bij haar op de stoep met een kopje koffie voor even een gezellig, vriendschappelijk praatje. Maar op een dag heeft zij geen tijd, althans gunt zij zichzelf geen tijd. Zij is namelijk druk met het huishouden, want als haar man straks thuiskomt, vindt hij het prettig als zij daarmee klaar is. Kort daarop ontvangt zij het bericht van het overlijden van de zwerver. Hij is helemaal alleen overleden, zonder iemand in de buurt met een bemoedigend of kalmerend gebaar. Dit komt flink bij haar binnen en leidt tot de moraal:

Friends, in this world of hurry and work and sudden end,
If a thought comes quick of doing a kindness to a friend,
Do it that very moment. Don’t put it off, don’t wait.

What’s the good of doing a kindness
If you do it a day too late.

We weten het allemaal: als hadden komt, is hebben te laat. We leven in bijzondere, roerige tijden. Het kan soms al behoorlijk wat moeite en energie kosten om voor jezelf te zorgen. Laten we elkaar daar een beetje bij helpen en niet wegkijken.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Dit soort kleinigheden staat op de shortlist voor de Booker Prize 2022. Op 17 oktober (2022) wordt de winnaar bekend gemaakt.