Soms lees je de informatie over een boek op de website van de uitgever en wéét je gewoon meteen dat je dat boek absoluut wilt lezen. Zonder dat je op dat moment exact kunt aangeven waardoor je nu precies wordt getriggerd. Dat had ik met Spiegel spiegel schouder van Dorthe Nors (uitgegeven bij Podium).

Het draait in deze roman om Sonja, een vrouw voorbij de 40, die alsnog moeite (heel veel moeite) doet om haar rijbewijs te halen, althans om te leren autorijden. En misschien is dat wel de sleutel. Ik ken meerdere vrouwen die pas na hun 40e hun rijbewijs gingen halen of na vele jaren niet zelf in een auto te hebben gereden, alsnog weer plaats nemen achter het stuur. Voor al deze vrouwen geldt dat er een verhaal achter hun handelen of juist hun niet-handelen steekt. En ik ben dol op persoonlijke, menselijke verhalen. Dus Sonja had mijn aandacht.

Ik werd niet teleurgesteld. Ook achter Sonja gaat een wereld aan ervaringen, mislukkingen, teleurstellingen, eigenaardigheden en hoopvolle wensen schuil.

Zij verdient haar geld als Deense vertaalster van de thrillers van de Zweedse auteur Gösta Svensson. Alle clichés (of rake feiten) over (te) populaire Zweedse thrillerschrijvers komen voorbij. Zij weet dat er een grote groep mensen is die hijgerig achter deze auteur aan loopt. Zij maakt ook handig gebruik hiervan, door her en der een aantal vertalingen weg te geven. Zelf krijgt zij steeds meer antipathie jegens deze schrijver, mogelijkerwijs doordat haar eigen leven zich op een andere manier ontvouwt dan langs de rechtlijnige lijntjes van de zoveelste thriller. Prachtig is ook hoe zij er over nadenkt hoe anderen zich helemaal verliezen in de verzonnen gruwelijkheden van Svensson. Ik vraag mij overigens af hoe het voor de Nederlandse vertaalster van Spiegel spiegel schouder was om een roman te vertalen waarin een vertaalster de hoofdrol heeft. Een soort “Droste-effect“?

Tijdens mijn middelbare schooltijd deden de docenten Nederlands hun uiterste best om ons in te peperen dat je in een verhaal gebruik moest maken van de juiste “werkwoordstijd” en daar moest je je dan bij houden. Dus als je eenmaal in de verleden tijd was begonnen, of het nu de onvoltooid of voltooid verleden tijd was (ja, het komt allemaal weer boven borrelen), het motto was dat je het moest volhouden. Nou, daar trekt Dorthe Nors zich helemaal niets van aan. En gelukkig maar. Door haast terloops aandoende wisselingen in werkwoordstijden, word je als lezer vanzelfsprekend meegenomen van het heden naar het recente of minder recente verleden of juist primair binnen de gedachtewereld van Sonja. Die gedachtewereld loopt niet altijd synchroon met de “werkelijke” wereld.

Qua sfeer en personages dacht ik regelmatig terug aan Elvie, de hoofdpersoon uit Brussel van Basje Bender (Meulenhoff). Elvie is weliswaar van een andere generatie en woonachtig in een veel wereldser omgeving dan Sonja, toch heb ik bij beide vrouwen een vergelijkbaar gevoel. Namelijk het overwegend onvermogen om grip te krijgen op de eigen situatie en daarbij er niet altijd van overtuigd zijn of dat een voor- of een nadeel is. Mogelijk is dat voor ons allemaal de meest wezenlijke vraag 😉 Voor Sonja is dat subtiel verweven in de passages over haar rijlessen: hoeveel mag en moet zij zelf doen en wanneer accepteert zij dat de instructeur of praatgrage instructrice alles overneemt? Door een vroege ervaring met een waarzegster heeft zij nu overal en nergens twijfels over. Quote:

“In zekere zin raakte ik mijn toekomst kwijt door haar voorspelling”.

Een recentelijk stukgelopen relatie, onder druk staande familieverbanden, een bijzondere verstandhouding met de rijschoolhouder, een vage connectie met de massagetherapeut,  zo maar een greep uit Spiegel spiegel schouder (overigens een titel die meteen de sfeer bepaalt). Het maakt Sonja een interessant personage.

Toch is dat voor mijn leeservaring niet de doorslaggevende factor waarom ik enthousiast ben over deze roman. Ik werd met name geraakt door de schrijfstijl van Dors (en de fantastische Nederlandse vertaling). De roman heeft niet echt een begin, een opbouw, een climax en een slot. We vallen midden in het leven van Sonja, liften even met haar mee en vervolgens scheiden onze wegen zich weer. Maar in de periode die wij met elkaar doorbrengen, springen de ingetogen humor, het ijzersterke observatievermogen en de verborgen (soms zelfs venijnige) boodschappen in de voortkabbelende zinnen naar voren. Ter illustratie:

“Ergens in Kopenhagen hebben de helicopters zich tot een zeker punt omhoog gewerkt en Sonja zou daar graag samen met ze hangen. Niet midden in het leven, maar met uitzicht erop.”

(Ik las de ebook-uitvoering, dus ik kan niet precies aangeven op welke pagina de quotes staan.)

Lees je het boek in rap tempo, dan zal het je bevallen als humoristisch verslag van een moderne vrouw op de rand van een overgangsfase. Lees je het rustig en overwegend, dan schittert dit boek ook nog eens door de krachtige beelden en fraai verwoorde gedachten. Hoe dan ook, ik heb genoten.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Mijn dank gaat uit naar Uitgeverij Podium voor het mij beschikbaar stellen van het ebook.