Plons. Zonder bandjes meteen in het diepe. Zo voelt het begin van de roman De evolutie van een huwelijk van Rebekka W.R. Bremmer (Querido). Je wordt zonder pardon ondergedompeld in een scene in een woonkamer met gemakshalve meteen álle personen die in dit boek een rol hebben. Er is direct heftig nieuws: er is een aardbeving geweest in Christchurch. En blijkbaar is dat voor op z’n minst een aantal personen in die woonkamer een belangrijk bericht. Alle aanwezige personen worden direct bij naam genoemd, maar hun onderlinge relatie moet nog uit de volgende hoofdstukken blijken. Dat betekent dan ook dat het even duurt voordat je de samenhang en de opbouw in het boek echt gaat begrijpen (althans zo verging het mij 🙂 ).

Die samenhang en opbouw vind ik ronduit verrassend. In elk hoofdstuk komt namelijk steeds één van de “woonkamerpersonen” aan het woord over die openingssituatie (aangeduid met Vandaag), de verdere ontwikkelingen (Morgen) en een aantal periodes in het verleden (aangeduid met een seizoensnaam). Het leuke daarbij is dat je dus in diverse hoofdstukken dezelfde scenes voorbij ziet komen, soms zelfs met de letterlijke herhaling van een dialoog of conversatie tussen meerdere personen, maar dan steeds door de bril van een ander persoon. En daarmee weet de schrijfster ons mee te nemen langs de obligate verschillen tussen man en vrouw, tussen ouders en kinderen, tussen familieleden, maar met name ook langs de veel meer subtiele verschillen tussen de personen door afkomst, opvoeding, karakter, verwachtingen etc. Uit alles blijkt dat Bremmer beschikt over een scherp waarnemingsvermogen voor intermenselijke actie en reactie, waarbij dit analytisch vermogen ook nog eens wordt gecombineerd met de vaardigheden om die observaties in een goed leesbare roman te verwerken. Aan de hand van de persoonlijke ervaringen en  gedachtegoed van Masha, Bastiaan, Anna K., Molly Bloem, Freek en Shannon (met in hun kielzog baby Deirdre) blijkt dat er steeds wisselende coalities worden gevormd (zelden uitgesproken, meestal meer merkbaar in gedrag en gevoelens), afhankelijk van het onderwerp. De ene keer hebben moeder en dochter een flinke clash, een andere keer over een ander onderwerp kunnen zij het ook weer roerend met elkaar eens zijn.

Dat er in langdurige relaties strubbelingen (kunnen) voorkomen, is van alle tijden. Tijdens het lezen moest ik af en toe gniffelen bij het terugdenken aan een boekje dat oorspronkelijk in de boekenkast van mijn ouders stond: Opbouwende gedachten voor het dagelijks leven van de Amerikaanse dominee Dr Norman V. Peale. Dat boekje (uitgegeven halverwege de jaren ’50) is samengesteld uit een aantal delen, waarbij een hoofdstukje in het derde deel (over dagelijkse moeilijkheden) heet:  “Na vele gelukkige huwelijksjaren zijn wij van elkaar vervreemd geraakt”. De oplossing die dominee Peale voor bijna elk probleem aandraagt is geduld in combinatie met een overtuigend en volhardend gebed, een voor die periode veel voorkomend en geaccepteerd advies in de verzuilde maatschappij. Zou Masha iets aan dit advies hebben gehad? Ik vraag het mij af. Bremmer heeft een moderne, eigentijdse setting gebruikt om de persoonlijke ontwikkelingen van de karakters aan te geven. De expliciete aandacht in het boek voor literatuur voelde natuurlijk aan, aangezien Masha universitair docent Literatuurwetenschappen  is en Bastiaan manager bij een uitgeverij.  En de namen van hun dochters houden bijvoorbeeld een duidelijke verwijzing naar klassiekers in.

Qua sfeer en probleemstelling doet deze roman mij terugdenken aan De verdovers van Anna Enquist. In deze roman (uitgegeven bij de Arbeiderspers) komen de verschillen tussen (even kort door de bocht gezegd) meer emotiegerichte personen en meer handelingsgerichte personen schitterend naar voren. En ook daar lopen een aantal relaties behoorlijk door elkaar. Misschien dat in De verdovers in verhouding niet alleen wordt vastgesteld hoe karakterstructuren in elkaar steken, maar ook wat meer wordt ingezoomd op de gevolgen van die karaktereigenschappen. Wat ik in de vergelijking van deze twee romans in het voordeel van De evolutie van een huwelijk vind pleiten, is dat Masha een aantal bewuste beslissingen neemt. Wat je ook mag vinden van deze beslissingen, het kwam op mij goed over dat zij haar eigen leven wil leiden en niet wil blijven meekabbelen op een aantal toevallige ontwikkelingen en hartstochten.

Echt geweldig vind ik de ervaring dat je na het lezen van deze roman met heel veel vragen blijft zitten. Sommige verhaallijnen zijn totaal niet uitgewerkt of stoppen juist op een belangrijk moment. En ik merkte bij mijzelf dat dit absoluut geen ontevreden gevoel geeft, maar juist de bevestiging dat evolutie ook een voortdurend doorgaand proces is, zonder een duidelijk begin en eind. Ik ben benieuwd of jij dit op dezelfde manier gaat ervaren als je dit boek leest.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Via deze LINK kun je lezen wat mijn medebloggers van Een perfecte dag voor literatuur over De evolutie van een huwelijk schrijven. Het boek ligt vanaf volgende week in de boekhandels. Ik dank Uitgeverij Querido en Cathelijne voor het mij beschikbaar stellen van een leesexemplaar.