Een geweer, een koe, een boom en een vrouw. Dat is de intrigerende titel van een roman van Meir Shalev. Het e-book heb ik geruime tijd geleden gedownload op mijn e-reader. Het was één van de boeken uit het abonnement bij Elly’s Choice, een digitale service waarbij je voor een relatief klein bedrag elke maand tien ebooks kreeg. Vanaf het allereerste uur was ik abonnee, ruim voordat dit concept verwaterde tot het zoveelste standaardaanbod van e-books. Zeker sinds de omschakeling naar Bookchoice.com heb ik mijn interesse verloren en heb ik dan ook al lang mijn abonnement opgezegd. Maar dat neemt niet weg dat de genoemde titel van Shalev mijn interesse had gewekt. Het is typisch zo’n titel waar je niet omheen kan. Die móet gelezen worden. Toch is het er tot nu niet van gekomen om de roman te lezen.

Inmiddels heb ik toevalligerwijs wel een ander boek van de hand van Meir Shalev gelezen, namelijk Mijn wilde tuin (Aantekeningen van een wildtuinier). Ik zag informatie over de Nederlandse vertaling van dit boek voorbijkomen bij uitgeverij Ambo Anthos en de uitgever was zo vriendelijk mij een pdf van de drukproef ter beschikking te stellen. Echt toevallig en willekeurig was mijn keuze uiteraard niet, Mijn wilde tuin appelleert voor mij aan twee belangrijke interessegebieden: literatuur en de natuur (op grotere of kleinere schaal).

Niet dat ik nu zoveel weet over “de natuur” of een tuin in het algemeen, hoor. Ik ben wel dol op alles wat groeit en bloeit en sinds ik de luxe heb op een wat groter terrein te leven (circa 6.000 m2) ben ik er nog meer bij betrokken, maar je moet mij niet vragen om elk sprietje te botaniseren of determineren. Opgegroeid op een Amsterdamse bovenwoning was mijn tuinervaring in mijn jeugd beperkt tot een schooltuintjesproject op de lagere school (wat ik echt fantastisch leuk vond) en onze vakanties op Schiermonnikoog. Daar zat ik dan uren te wroeten in de moestuin van oom Meindert om de uien, de bietjes, de worteltjes, de kroppen sla en ga zo maar door van onkruid te bevrijden en de optimale omstandigheden voor een goede oogst te creëren. Mijn ouders stimuleerden deze ontwikkeling door mij de zogenaamde Groene Agenda voor kamer & tuin van Rob Herwig te geven en het vermakelijke boekje Laat er geen gras over groeien van Jelle de Vries (Elsevier, 1979). Daarin beschrijft De Vries op een heel goed leesbare manier zijn ervaringen om op de Veluwe een mooie, harmonische tuin te ontwikkelen. Alle mislukkingen, alle vergissingen en uiteindelijk ook de successen heeft hij van zich afgeschreven, vandaar ook de ondertitel Belevenissen van een tuinier. Heerlijk humoristisch en relativerend.

Zo iets verwachtte ik ook bij Mijn wilde tuin van Meir Shalev. Deels klopt dat ook maar deels ook niet. En dat het niet volledig aan die oorspronkelijke verwachting voldoet, is eigenlijk juist heel erg positief. Het is niet slechts een bundeling van goedgeschreven tuinervaringen, maar in totaliteit absoluut een literaire roman. Het gedegen schrijverstalent van Shalev spat van de bladzijden.

Shalev heeft (althans in deze roman) een heerlijke, beschrijvende, in positieve zin voortkabbelende schrijfstijl. Een geboren verteller. Door zijn vertellende en beeldende stijl, zíe je Shalev in zijn oude broek, die hij speciaal voor de tuinactiviteiten heeft bewaard, door zijn tuin scharrelen. Je ziet hem de strijd aangaan (en vervolgens weer opgeven) met “ongedierte”. Je ziet hem wroeten in de aarde en met veel zorg zaden oogsten en zaden opnieuw planten. Hij geeft al doende uitleg over herkomst en eigenschappen van alle wilde planten in zijn tuin. Het is af en toe even schakelen als het over de invloed van de seizoenen gaat, want in Israël uit zich dat toch wat anders dan in Nederland. En wild is natuurlijk ook een betrekkelijk begrip, want hij helpt de wilde planten een handje met waar het zaad of de knollen terecht moeten komen.

Hilarisch en sfeerbepalend is al direct de scene aan het begin van het boek. Een bruid en bruidegom wensen hun trouwfoto’s in de weelderige wildernis van zijn tuin te maken. En niet dat zij dat even komen vragen of aankondigen, nee hoor, zij claimen de ruimte alsof het hun eigen tuin is. En dan gepikeerd zijn als de tuineigenaar ingrijpt en het hele gezelschap wegstuurt 😉

Prachtig, leuk en leerzaam allemaal, maar wat deze roman echt de moeite waard maakt is Shalev’s terloopse focus op mentaliteit en volksaard, op de hedendaagse wereldse verhoudingen, het onderlinge menselijke wantrouwen en venijn. Verder etaleert hij een geweldig historisch besef, een meer dan gemiddelde kennis van bijbelverhalen en verhalen behorende bij het joodse geloof. Het is verbluffend hoeveel achtergronden bij woorden, situaties en gewoonten hij kent, herkent en herfomuleert. Fijntjes worden hier en daar wat clichés weggewerkt of juist benadrukt, zonder dat dit ooit tot arrogantie of een hautaine houding leidt. Ik geloofde alles wat Shalev mij vertelde, hij had mij echt van alles op de mouw kunnen spelden en dan zou ik hem er nog voor bedanken.

Ik heb de schrijver Meir Shalev nu leren kennen als een charmante verteller, met zelfspot en heel veel humor. Het maakt extra nieuwsgiering naar Een geweer, een koe, een boom en een vrouw! Mijn wilde tuin is een aanrader, ook als je helemaal geen belangstelling voor “buiten” hebt en dat ook niet van plan bent te veranderen. Ook zonder die interesse is deze roman een fantastische leeservaring, die je overigens wel goed moet doseren om het allemaal te kunnen verwerken. En als het jou aanzet om toch zelf ook eens een plantje in de tuin, op het balkon of in de vensterbank te zetten, heeft het helemaal aan alle verwachtingen voldaan.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Mijn dank gaat uit naar Ambo Anthos voor het beschikbaar stellen van de pdf van de drukproef. Als je niet van plan of in staat bent dit boek te kopen, ga dan in ieder geval eens in de boekhandel of de bibliotheek kijken. Er staan prachtige tekeningen van de diverse planten in. Erg mooi en passend bij de sfeer van het boek.