Voordat ik in Noodweer begon, de roman van Marijke Schermer, had ik een binnenpretje. Als geboren Noord-Hollandse denk ik bij Schermer meteen aan de Schermer-polder, een drooggemaald merengebied in Noord-Holland bij Alkmaar. Ik vond het daarom welk grappig dat een schrijfster met die achternaam een verhaal schrijft met als setting een gebied dat dreigt onder te lopen, hetgeen bij een polder toch wel een altijd aanwezig risico is. Gelukkig kon ik er even om lachen, want lachen is er verder niet bij in Noodweer. De inhoud is net zo grijs, zwaar en bedreigend als de steeds verder verslechterende weersomstandigheden rondom de buitendijkse woning van Emilia en Bruch (veertigers, hij arts, zij sociologe/zelfstandig ondernemer, twee jonge zoontjes). En om dan maar meteen elk misverstand uit de wereld te helpen: ondanks deze verontrustende setting was het een geweldige leeservaring.

Er zijn boeken waar je na een pagina of 300 eindelijk een indruk hebt van wat er zo allemaal gebeurt en gebeurd is. En er zijn boeken waarbij je binnen een paar pagina’s al meer weet en te verwerken hebt gekregen dan op pagina 300 van die andere categorie. Je raadt het al: Noodweer (met een omvang van slechts 160 pagina’s) hoort bij de tweede categorie. Binnen twee hoofdstukken had ik het gevoel Emilia en Bruch persoonlijk te kennen, een deel van hun verleden te hebben gedeeld, te begrijpen in welke sociaalmaatschappelijke klasse zij leven en dat zij als moderne mensen hun best doen om een optimale invulling te geven aan het huisje-boompje-beestje.

De schrijfstijl van Marijke Schermer maakte bij mij een herinnering los aan Barrevoetse februari van Herta Müller (De Geus). Die verhalenbundel heeft mij destijds best energie gekost om te lezen en enigszins te begrijpen. Die moeite heb ik bij Schermer niet, maar de manier van tegelijk zowel feitelijk als beeldend in één zin schrijven gaf mij die terugblik. Met een paar woorden weet Schermer ongelooflijk veel over te brengen. Er is regelmatig een “onaangekondigde” wisseling in tijd, herinneringen staan plompverloren (maar daarmee juist exact op de goede plaats) tussen het hier en nu. Dat maakt dat je heel bewust moet lezen, ik zou je aanraden het boekje niet te snel te willen lezen en echt te genieten van de manier waarop de inhoud is verpakt.

Noodweer staat bol van symboliek en thema’s. Om maar even wat aan te stippen: thema’s als zwijgen, verzwijgen, verwerken, loslaten, vertrouwen, openheid in relaties, grenzen trekken voor jezelf en voor anderen. De metafoor van de aanhoudende regen, het aanzwellende gevaar van allesvernietigend water, het letterlijke noodweer, het figuurlijke noodweer in Emilia zelf maar ook in haar relatie met Bruch en haar broers, het juridische noodweer (afhankelijk van de bedreigende aard van een situatie mag je jezelf verweren). Terugkerend thema is ook het besef dat niet alles terug te draaien valt, “spijt is een killer“. En juist dat besef kan verlammend werken. Als je niet kunt overzien wat het resultaat van een bepaalde daad of handeling zal zijn, wordt het elk uur, elke dag, elke maand, elk jaar moeilijker om die daad of handeling te verrichten. Maar het voorkomen van spijt kost ook weer heel veel energie en je weet nooit zeker of je de juiste keuze maakt.

Dit soort overwegingen woekeren voort in Emilia. Door een alledaags voorval komt een ver weggestopte herinnering naar boven en blijkt dat zij nog steeds niet in staat is hiermee te “dealen”. Zij probeert houvast te krijgen aan de haar bekende wereld van statistieken, “the value of a statistical life” versus “homme moyen” van Quetelet en dergelijke. Ik kan er niets aan doen, maar er plopte nog een associatie naar boven. De worsteling en vertwijfeling van Emilia voelde ik ook in de roman De linkshandigen van Christiaan Weijts (de Arbeiderspers), ook een aanrader om te lezen. Die impact van het verhaal komt naar mijn idee met name door de combinatie van enerzijds iets wel concreet te benoemen en uit te werken en anderzijds door iets niet te specificeren het juist wel uitdrukkelijk mee te laten wegen in het totaal.

Noodweer kroop onder mijn huid. Ik wilde het boekje eigenlijk niet uitlezen, ik kon (en kan) nog niet accepteren dat ik nu geen deel meer uitmaak van de levens van Emilia en Bruch (en hun kindertjes, niet te vergeten). Ik wil weten hoe het met hen verder gaat, ik wil hen haast toeschreeuwen dat zij, ieder afzonderlijk en oh alsjeblieft ook samen, de aangeboden helpende hand aanpakken. Niet alleen om te ontsnappen uit het stijgende water, maar zeker ook om hun levens in balans te krijgen.

De roman, met aansprekende en veelzeggende omslag, is uitgegeven door Van Oorschot. Het is gedrukt in een lekker leesbaar lettertype met een mooie layout. Mijn dank gaat uiteraard uit naar Van Oorschot voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

En als je nieuwsgierig bent naar de leeservaring van mijn medebloggers van Een perfecte dag voor literatuur, volg dan deze link.