Eind november vorig jaar, pakweg een half jaar geleden, kreeg ik van Zirimiri Press de mogelijkheid aangeboden om een roman van de Afrikaanse schrijfster Ingrid Winterbach te lezen, uiteraard met de bedoeling dat ik daar dan een blogpost over zou schrijven. Het thema van Roerige tijden sprak mij direct aan, dus ik hapte graag toe. Niet wetende dat de titel van de roman vervolgens eerst flink van toepassing zou zijn op mijn eigen leven. Inmiddels zijn wij namelijk een verhuizing verder, is door de (enigszins afgedwongen) verhuizing het bedrijf van mijn man voorlopig op non-actief gesteld bij gebreke aan een geschikte locatie voor zijn barbecueworkshops, is het bedrijf waar ik zelf voor werk door een andere partij overgenomen en zitten we nog midden in de veranderingsfase die daarmee gemoeid gaat. Kort en goed: roerige tijden.

Het heeft daarom wat langer geduurd voordat ik toekwam aan dit boek. En nu ik het gelezen heb, is het vervolgens nog niet zo eenvoudig om er iets over te schrijven. Natuurlijk zou ik in hoofdlijnen kunnen aangeven waar het “verhaal” over lijkt te gaan: over Magrieta Prinsloo, een Zuid-Afrikaanse academica met een glansrijke wetenschappelijke carrière, die in haar leven is vastgelopen en in een depressie terecht is gekomen. De medicijnen die worden voorgeschreven, hebben niet meteen de gewenste uitwerking: zij laat een spoor van (mentale) vernieling achter en moet in een andere werkomgeving weer proberen de zin in het leven en in het eigen functioneren terug te vinden. Dat is overigens allemaal gebeurd voordat het verhaal in de roman goed en wel gaat beginnen. Magrieta komt te werken voor een onderwijsbureau onder leiding van Markus Potsdam. Nou ja, leiding ….. Op de manier waarop hij het bedrijf aanstuurt, valt wel wat aan te merken. Markus geeft verder nauwelijks iets weg over zijn persoonlijke leven en dat triggert de interesse van Magrieta naar de mens achter de man.

Voor haar werk reist zij zo’n beetje het hele continent over en heeft zij contact met de meest uiteenlopende “agenten”. Gelukkig vindt zij steun en een collegiale vriendschap bij de jongere Isabel, want zij worden door Markus plotseling aan hun eigen lot overgelaten. Wat in de roman verder blijkt is dat Magrieta een dochter heeft met wie de relatie ook wat fragmentarisch lijkt te zijn en daarnaast is er nog partner Willem die weer op een andere, wellicht lichtere, manier tegen het hier en nu aankijkt.

De roman is oorspronkelijk geschreven in het Afrikaans. Ondanks de prettige vertaling door Robert Dorsman heb ik het gevoel dat die oorsprong nog te merken is. Ik weet niet precies hoe ik dat moet uitleggen, maar de stijl is wat rauwer, wat meer afgemeten dan in het Nederlands. Ik moest, zeker in de eerste hoofdstukken, regelmatig denken aan de roman Tikkop (Atlas Contact). Niet vanwege de inhoud, maar vanwege die toon. Tikkop heb ik bij hoge uitzondering als luisterboek “gelezen” en het was ingesproken door de schrijver zelf, Adriaan van Dis. Dat gaf absoluut een extra dimensie aan het geheel door de precieze, herkenbare toon die hij bezigt als hij Afrikaanse personen aan het woord laat.

Wat mij echter het meest opvalt aan Roerige tijden zijn de voortdurend terugkerende tegenstellingen en uiterste situaties. Magrieta komt uit de wereld van de wetenschap, voor velen een behoorlijk abstracte wereld. Haar specialisme betreft echter de regenworm. Aardser dan een regenworm kun je het haast niet krijgen, toch? Zij neemt kennis van een project omtrent kunstmatige intelligentie (best een belangrijk onderwerp voor de toekomst), terwijl deze ontwikkeling wordt toegepast in een robot-eend. Zou jij als eerste aan een éénd hebben gedacht? Er is overigens wel van alles te doen rondom die eend. En zelfs bij de weersomstandigheden varieert het van stormachtig koud tot zinderend van de hitte en windstil.

Tijdens wandelingen door de wijngaard komt Magrieta regelmatig een vrouw tegen die haar enkele keren aanspreekt. Deze vrouw vertelt over haar pogingen om uit haar eigen leven te verdwijnen. Niet in de zin van letterlijk uit het leven stappen, maar als het ware jouw oude zelf achterlaten en elders verder leven. Oftewel: aan de ene kant draait het in het boek om heel concrete, dagelijkse en wereldse zaken en aan de andere kant zit er een spirituele, filosofische kant aan. Ik vond het heel bijzonder hoe de schrijfster haar personage zo soepel in die verschillende situaties laat integreren. De schrijfster schrijft heel overtuigend over de denkwereld van Magrieta. Wat een research zal dat gekost hebben!

Magrieta krijgt op meerdere momenten een “teken” over een walvis. Het blijft in het midden of zij dat ervaart als een “teken van boven”. Als er een dode walvis aanspoelt en het karkas naar een onderzoeksplek wordt gebracht, mag zij het exclusief bekijken. Dat is voor haar een bijzondere (haast spirituele) ervaring. Het Bijbelse verhaal van Jonas in de walvis wordt in de roman aangehaald. Net zoals voor Jonas geldt het misschien wel voor ons allemaal (of in ieder geval voor Magrieta, in haar beleving) dat we ons lot en onze bestemming niet kunnen (blijven) ontlopen.

Deze blogpost is net zo vaag en chaotisch als het boek zelf.  Misschien heb ik ook helemaal niets van het boek begrepen of correct onthouden. Misschien moet ik het nog eens lezen om het beter te begrijpen. En misschien ook wel niet. Want wat voor mij blijft overheersen, is de tevreden stemmende bewondering voor de bijna vanzelfsprekende manier waarop Winterbach vorm heeft gegeven aan Magrieta en haar omstandigheden. Juist die veelheid aan aspecten die nu eenmaal bij het leven horen en niet altijd meteen een congruent geheel vormen, kwamen voor mij bovendrijven. Het was een bijzondere leeservaring in deze roerige tijden.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Mijn dank gaat uiteraard uit naar Zirimiri Press voor het leesexemplaar en het geduld.
Enne ….. een volgende keer denk ik eerst wat langer over de titel na voordat ik roep dat ik het wel wil lezen en erover wil bloggen 😉