Zo. De decembermaand is voorbij, de meeste nieuwjaarsrecepties en -borrels zijn achter te rug. Hoog tijd voor weer eens een blogpost. In 2018 las ik minder dan ik had ingeschat, maar wát ik las, beviel mij over het algemeen goed. Toevalligerwijs heb ik in 2018 juist meer non-fictie gelezen dan bij mij gebruikelijk en zelfs meerdere verhalenbundels, zoals Alle verhalen van Leonora Carrington (Uitgeverij Orlando) en nog recenter De geliefden van Allerheiligen van de hand van Juan Gabriel Vásquez. Van deze schrijver las ik eerder de indrukwekkende roman De vorm van ruïnes en zijn schrijfstijl sprak mij zo aan dat ik aan de uitgever vroeg of ik de verhalenbundel ook mocht lezen. Mijn dank is dan ook groot dat A.W. Bruna / Signatuur hiermee instemde.

In deze bundel zijn zeven verhalen opgenomen, allemaal met als setting België en met name de Belgische Ardennen. De schrijver heeft zelf een aantal jaren in deze regio gewoond en dat is aan zijn beschrijvingen van natuur, klimaat en mentaliteit goed te merken. 

Waar in de roman De vorm van ruïnes de ik-persoon zonder twijfel de schrijver zelf is, ligt dat bij de verhalen verrassend anders. Sterker nog, niet alle verhalen zijn vanuit een ik-persoon geschreven. Ik lees niet heel vaak verhalen of verhalenbundels, dus ik merkte bij mijzelf dat ik echt af en toe mentaal moest schakelen om te beseffen dat een nieuw “hoofdstuk” ook een nieuwe wereld, nieuwe mensen, nieuwe kwestie betekende.

Elk verhaal heeft één of meerdere elementen van afscheid of afstand nemen in zich. Afscheid van een relatie, van een vriendschap, van een gedeeld verleden. Er wordt uitgesteld, ontkend, omarmd, geaccepteerd, teruggenomen en afgestoten en alles wat daar tussenin zit. Er is sprake van verlatingsangst en van de niet te stuiten neiging tot vluchten. Eenzaamheid temidden van een menigte en eenzaamheid in eenzaamheid. En dat alles in een soepel lezende Nederlandse vertaling van deze Spaanstalige auteur.   

In dat thema van afstand nemen zie ik een parallel met een debuutroman die ik afgelopen zomer via de app van de Vakantiebieb heb gelezen. Deze roman, De afwezigen van Lieke Kézér (de Arbeiderspers), heeft mij echt omver geblázen. Wat een goed gekozen titel! Elke persoon in dit boek lijdt onder demonen uit het verleden, de afwezigheid van een moeder, een vader, een buurman, een echtgenote, stabiliteit, veiligheid en ga zo maar door. Ieder heeft overduidelijk zijn eigen kruis te dragen en de meesten proberen zich zo goed en zo kwaad als het gaat door het leven te slaan, ondanks financiële toestanden, verslavingsproblematiek en emotionele armoede. 

Hoofdpersonage is de jonge Joshua James, zoon van Maggie en Tucker James, die door het plotselinge vertrek van zijn vader en het vroegtijdige overlijden van zijn (dolgedraaide) moeder zelf in een niet al te stabiele situatie terecht is gekomen. De mensen die zich vervolgens over hem ontfermen, hebben echter ook zo hun verleden en heden waarmee zij moeten omgaan. Zo is daar buurman Frank, in de zeventig, die Joshua meeneemt naar New York en het idee opvat om hem een saxofoon te geven. Joshua is een natuurtalent, zijn saxofoon wordt (naast manager Dave) een belangrijke levensboei.
De triestheid straalt ervan af, de ene ellende is nog niet voorbij of de volgende rampspoed dient zich al weer aan. Maar door de waanzinnig adembenemende schrijfstijl van Kézér kun je gewoon niet anders dan je mee laten slepen door het Amerika van de afgelopen 5 decennia.

De schrijfstijl van Vásquez is volstrekt anders dan die van Kézér. Bij Vásquez is het net alsof hij jou rechtstreeks verslag doet van hetgeen is voorgevallen of wie hij heeft ontmoet. Heel verhalend en vertellend. Zonder enige weerstand loodst hij jou mee door de verhalen. Maar dat wil zeker niet zeggen dat de inhoud ook zo weinig weerstand oproept. In elk verhaal is er minstens één moment of kwestie die ongemakkelijk aanvoelt of aanzet tot relativering en misschien zelfs tot enige zelfreflectie. 

Het lezen van verhalen is naar mijn mening een totaal andere bezigheid dan het lezen van een heel boek. Het lijkt mij dat dit ook geldt voor het schrijfproces. In relatief korte tijd wil de schrijver duidelijk maken wat het thema van dat verhaal is, welke personages er toe doen en hoe dit alles met elkaar samenhangt. Er is geen ruimte om een karakter zich te laten ontwikkelen of een situatie rustig aan verder uit te rollen. Het is pieken op de vierkante millimeter. En dan bij voorkeur ook nog eens in een prettige, prikkelende schrijfstijl. Vásquez bewijst met deze bundel dat hij daartoe in staat is.

Ik heb mij al jaren geleden voorgenomen om op het gebied van boeken en lezen mij niet te veel voor te nemen. Ik heb mijn Goodreads– en Hebban Challenge wel weer ingevuld, maar ik zie het niet als prestatie (of als falen) als het aantal vooraf ingeschatte boeken wordt gehaald (of niet). Ik ga dus ook niet publiekelijk roepen dat ik in 2019 meer non-fictie of meer verhalenbundels ga lezen. Maar een beetje variatie in de lees-keuken zie ik ook voor de komende maanden wel zitten. Ik kan het iedereen aanraden.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo