Toen ik op de basisschool zat (destijds heette dat nog de lagere school) droeg ik elke dag een grote strik in mijn haar. Niets bijzonders, zou je nu misschien zeggen. Maar destijds was dat totaal niet gangbaar. Ik kon echter uren zoet zijn met het lezen van ouderwetse boekjes, zoals Ot en Sien en Buurkinderen. De verhaaltjes waren maar dunnetjes, maar ik was volledig gefascineerd door de strikken, de schorten, de laarsjes en ga zo maar door. Mijn moeder (psychologe) was bereid om niets aan de persoonlijke ontwikkeling van haar kinderen in de weg te leggen 😉 Dus maakte zij voor mij allerlei schorten en met een zekere regelmaat gingen we naar Kea, een fourniturenzaak aan de Marathonweg in Amsterdam, om nieuwe linten voor in mijn haar te kopen.

Achteraf gezien is die periode een overtuigende onderstreping van het feit dat niets of niemand jou kan kwetsen zolang jijzelf met flair en overtuiging de wereld tegemoet treedt. Tuurlijk, dit is misschien wat kort door de bocht, maar in essentie is dat wel waar het omdraait. Ik kan mij in ieder geval niet herinneren dat ik mij in die periode heb laten beïnvloeden door opmerkingen van klasgenootjes of volwassenen. Ik vond het gewoon leuk en bij mij passend.

Het is alleen lang niet eenvoudig om zo’n open houding naar buiten vol te houden. Vaak genoeg hebben we toch de neiging om ons te conformeren naar “wat er van ons verwacht wordt”. En misschien vind ik het daarom vaak zo fijn om te lezen over vrouwen die geen concessies doen, die zichzelf trouw blijven tegen alle conventies in.

Zo’n vrouw is Alexandra Bergson uit de roman O pioniers! van Willa Cather. De roman is uit 1913, maar recentelijk in Nederlandse vertaling uitgebracht bij Uitgeverij Karmijn. Alexandra groeit samen met haar broers op in het gezin van haar ouders, die vanuit Zweden naar Amerika zijn geëmigreerd. In Hanover (Nebraska), één van de vele kolonistendorpen eind 19e eeuw, is vader vol oorspronkelijk enthousiasme van plan het wilde, ruige, onverbiddelijke land te ontginnen en zijn homestead een welvarend bestaan te geven.

Helaas komt vader jong te overlijden. Tegen de verwachting in laat hij de verantwoordelijkheid van het boerenbedrijf niet aan de oudste zonen, maar juist aan Alexandra over. Vader had al vroeg door dat Alexandera zich niet gek laat maken, goed weet waar zij het over heeft, weet wat het land nodig heeft. Ondanks haar jonge leeftijd van circa 20 jaar oud straalt zij al onverzettelijkheid, bedachtzaamheid en bestendigheid uit. Mooie eigenschappen, maar geen garantie voor een simpel leven.

Haar leven en dat van haar naasten verloopt dan ook zeker niet rimpelloos. Heen en weer geslingerd door sociale druk, maatschappelijke opvattingen en kerkelijke gebruiken, krijgt zij te maken met een verwijdering binnen de familie, een ogenschijnlijk niet beantwoorde of onmogelijke liefde en een jonger broertje dat ook wel het een en ander met zichzelf en zijn omgeving te stellen heeft. Bijzonder aan dit alles is dat Alexandra bijna niet uit balans te krijgen is. Dat is een enorm sterk punt van haar, maar tegelijkertijd ook haar grootste zwakte. Het fenomeen emotie en misschien ook wel het fenomeen alles absorberende liefde zijn haar zo goed als vreemd. Zij leidt haar leven volgens haar zakelijke instinct en gericht op een financieel gezonde toekomst. En alles moet daar voor wijken.

Maar toch werd het daarmee niet een koud, hard verhaal. Juist niet. De schrijfster heeft dit alles verpakt in een goed leesbaar, rustig verteld verhaal. Het tempo past perfect bij het tempo van toen, er zijn prachtige beschrijvingen van het landschap en de omgeving en ik had echt het gevoel dat ik er bij aanwezig was. Ik voelde de verbijstering bij bepaalde situaties, ik voelde de spanningen tussen de mannen en de vrouwen, ik rouwde mee en ik vierde mee.

Sterke en bijzondere vrouwen vind je ook terug in Droom groot van Eva Jinek (Unieboek Het Spectrum). Dit is een bundeling van interviews die zij heeft afgenomen bij bekende en (voor mij) minder bekende vrouwen. Stuk voor stuk voorbeelden van levens die ondanks weerstand en tegenslag, gelééfd worden. Interessant om te lezen dat je eigenlijk nooit van te voren kan inschatten hoe een balletje gaat rollen en wat je allemaal in je leven gaat tegenkomen. Veerkracht en doorzettingsvermogen zijn dan zeer gewenst.

De sfeer in O pioniers! deed mij trouwens regelmatig denken aan een aantal tv-series waaraan ik redelijk verslingerd ben (Alaska: The last frontier en Mountain Men). Dit zijn reality-series over het leven op een homestead, waarbij zelfredzaamheid en zelfvoorzienend zijn belangrijke thema’s zijn. Ik was het ook helemaal eens met Alexandra dat pionieren een bepaalde instelling vraagt. Dit is voor mij om mij heen heel herkenbaar sinds ik in de Noordoostpolder woon, een gemaakt deel van Nederland, ingedeeld naar religie, herkomst en gemeenschapszin. Mooie onderstreping hierbij is de zin (pagina 37): “Een pionier moest fantasie hebben, moest in staat zijn meer te genieten van de voorstelling van de dingen dan van de dingen zelf”. Visie, veerkracht en vertrouwen in de toekomst.
Laten we allemaal een beetje pionier zijn.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Mijn dank gaat dit keer weer uit naar Wilma Seijbel van Uitgeverij Karmijn voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar (en het getoonde geduld, want het boek viel al ergens in het voorjaar van 2022 bij mij op de deurmat …)