Er zijn van die boeken waar niet dóórhéén te kómen is. Van die boeken waarin je na een pagina of 25 maar weer opnieuw begint omdat je niet in het verhaal of de sfeer kan komen. Van die boeken die je moedeloos (en lichtelijk gefrustreerd) weglegt om dan maar in een ander boek te beginnen. En als je dan écht pech hebt, is dat nieuwe boek er één in dezelfde categorie. De boekwissel levert niets op. Diepe zucht.

Zo’n situatie had ik toen ik tegelijkertijd Zo begint het slechte van Javier Marías (Meulenhoff) en Ach deze leegte, deze verschrikkelijke leegte van Joachim Meyerhoff (A.W. Bruna)wilde lezen. Beide boeken hadden op mij in eerste instantie een zeer slaapverwekkende uitwerking. Wollig taalgebruik, geen dialogen, voortslepende zinnen. Een typisch gevalletje van “wrong time, wrong place”.

De roman Zo begint het slechte stond in de planning voor de Leestweep-avond van 5 juni. Ik vind het vaak leuk om te kunnen meepraten over het geplande boek, dus toch maar even doorzetten in deze dikke pil. En gelukkig dat ik dat heb gedaan. Ik vond het zeker geen simpel doorleesboek, maar de onderlinge relaties tussen Eduardo Muriel, zijn vrouw Beatrice en de “hoofdpersoon” Juan zijn bijzonder genoeg om meer van te willen weten. En het wordt eens te meer duidelijk dat een leugen(tje), maar haast nog meer het bekennen van de leugen, ongelooflijk veel invloed kan hebben op een relatie, op levens van betrokken personen. En voor Juan die het een en ander deels als buitenstaander en deels als betrokkenen meemaakt, is er meer dan genoeg om over na te denken en zijn eigen afwegingen te kunnen maken. Nu het een paar weken geleden is dat ik deze roman heb gelezen, merk ik pas dat het toch “in mij” is gaan zitten en dat ik kan nagenieten van de kundige schrijfstijl van Marías.

Ach deze leegte, deze verschrikkelijke leegte lag mij al enige tijd aan te staren met een licht verwijtende uitstraling. Immers, deze roman heb ik van de uitgever toegezonden gekregen omdat ik vorig jaar bijzonder te spreken was over de vorige roman van deze schrijver, het boek met de bijzondere titel Wanneer wordt het eindelijk weer zoals het nooit is geweest. Door die roman had ik al een bepaalde indruk van de hoofdpersoon en zijn achtergrond en die kennis kwam mij goed van pas in Ach deze leegte, deze verschrikkelijke leegte. Ik vraag mij af of je dit boek goed kunt lezen en waarderen als je niet eerst het vorige deel hebt gelezen. Voor mijzelf was het in ieder geval een prettig voortborduren op een bekend stramien.

Want het gekke is dat ik nadat ik Zo begint het slechte had uitgelezen, plotseling geen enkele moeite meer had met de schrijfstijl en sfeer van Meyerhoff. Sterker nog, ik had juist moeite om het boek af en toe nog even weg te leggen, zo ging ik op in het bijzondere familieleven van de schrijver. Dit boek gaat over de periode dat hij een opleiding aan de toneelschool volgt en bij zijn grootouders in huis verblijft. Zijn grootmoeder is zelf actrice geweest (en verbonden aan diezelfde toneelschool) en heeft nog steeds een theatrale manier van spreken en doen. Grootvader is filosofieprofessor in ruste en dat maakt hen tot een bijzondere combinatie.

Bij het elkaar afkatten en tegen wil en dank toch dol op elkaar zijn, moest ik vaak terugdenken aan mijn vader. Mijn vader komt uit een zeevarende familie en één van de regelmatig terugkerende uitspraken uit de familie had te maken met het communiceren via de zogenaamde seinvlaggen. Door middel van een vlag of combinatie van vlaggen werd er in oude tijden tussen schepen gecommuniceerd. Er is een vlag die volgens mijn vader als betekenis had: “laat ons bij elkander blijven, tot wederzijdse steun”. Een code die in zware weersomstandigheden wel eens werd gebruikt. Maar los van die oorsprong kwam dit signaal bij mij op bij het lezen over de grootouders van Joachim Meyerhoff. Ze kunnen niet (altijd) mét, maar zeker ook niet zonder elkaar. In de loop der jaren hebben zij een geheel eigen manier van communiceren en samenleven ontwikkeld. Alcohol is daarbij overigens een rode draad. Ook de schrijver ontkomt tijdens zijn verblijf daar, niet aan het strikte regime van de versnaperingen 😉 .

De roman gaat overigens zeker niet alleen over de grootouders, maar ook over Joachim Meyerhoff zelf. Zijn ervaringen op de toneelschool zijn allesbehalve standaard te noemen. Hij moet voor zichzelf met veel vallen en opstaan leren óf en zo ja wat voor acteur hij kan en wil zijn. Af en toe voelde ik plaatsvervangende schaamte als je voelde aankomen dat een bepaalde actie waarschijnlijk niet ging opleveren wat de persoon er zelf vooraf van had verwacht.

Uiteindelijk heeft hij houvast aan Werther (voluit Die Leiden des junges Wethers – von Goethe). Hij bewerkt dit tot een theaterstuk en gaat daarmee de bühne op. Uit Werther komt dan ook de titel van deze roman. Ook nu nog geldt de bewerking van Meyerhoff als een hoogtepunt in de diverse benaderingen van Werther. Tijdens het lezen van de boeken van Meyerhoff heb ik eigenlijk helemaal niet in de gaten dat het eigenlijk een autobiografisch verhaal is. Hij schrijft zo soepel en dicht op de huid, dat het overkomt als een fictief verhaal. Het is verhelderend om dan te beseffen dat hij daadwerkelijk acteur is en werkelijk zijn steentje aan de Duitse culturele wereld heeft bijgedragen. Het feit dat de titel van deze roman afkomstig is uit een werk van Von Goethe maakt voor mij een bruggetje naar Zo begint het slechte. Deze titel is namelijk afkomstig uit één van de werken van William Shakespeare. Zo hebben beide recent verschenen boeken, hun oorsprong in het verleden.

Twee totaal verschillende leeservaringen, maar beide had ik niet willen missen. Laat jij weten hoe jij het lezen van deze boeken of één daarvan hebt ervaren?

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Na de valse start is het helemaal goed gekomen met mijn leeservaring. Mijn dank gaat dan ook uit naar A.W. Bruna voor het beschikbaar stellen van het leesexemplaar.