Geschiedenis …… Ik had er op de middelbare school he-le-maal niets mee. Ik vond het een saaie opsomming van feitjes en jaartallen uit het verleden. Waarom zou ik dat moeten weten? Nee, ik hield mij liever bezig met Griekse grammatica en het ontleden van natuurkundige kwesties. Ach ja, jeugdige onbezonnenheid zal ik het nu maar noemen. Inmiddels weet ik beter en onderstreep ik juist het belang van kennis nemen van “vroeger”. Zonder enig historisch besef is het leven in onze tegenwoordige tijd een stuk lastiger te begrijpen.

En geschiedenis kan ook echt boeiend zijn. Heb jij wel eens een stamboom van jouw familie laten maken? En dan bedoel ik niet tot ongeveer de grootouders, maar veel verder terug naar eerdere generaties? Je zou dan best eens tot verrassende ontdekkingen kunnen komen over wat er zich in jouw familie allemaal heeft voorgedaan. Dat is ook de grondslag van de serie Verborgen verleden van de NTR, waarin bekende Nederlanders op zoek gaan naar hun familiegeschiedenis. Regelmatig komt zo’n zoektocht uit in Veenhuizen maar even zo vaak ligt het verhaal heel ergens anders.

Zo ook in de familie van Frits Bosch. Hij stuitte tijdens een stamboomonderzoek op zijn voorvader Adam Bösch. Van het een kwam het ander en uiteindelijk kon het niet anders dan dat zijn onderzoek leidde tot een boek. Bosch heeft daarbij gekozen voor de vorm van een historische roman, waardoor het geheel niet zo zeer een feitelijk verslag is, maar een fijn leesbaar relaas van de belevenissen van Adam. Ik heb het hier over De Tromslager, uitgegeven bij Uitgeverij de Brouwerij | Brainbooks.

Adam is in de tweede helft van de 18e eeuw geboren in Zwitserland. De eerste jaren van zijn leventje trekt hij veel op met zijn grootvader, die hem veel leert over de stand van de sterren en over vissen. Helaas overlijdt zijn grootvader als Adam 7 jaar oud is. Hij heeft niet een heel gemakkelijke jeugd, maar gelukkig is daar oom Elias die hem tipt om naar Holland te gaan om deel te nemen aan het Staatse leger. En net zoals Jan Klaassen (uit het beroemde liedje van Rob de Nijs) tijdens de Tachtigjarige oorlog, houdt Adam helemaal niet van het krijgsgeweld, maar hij is wel een ontwikkelde en ervaren muzikant. Hij wordt aangesteld als tromslager. In het leger worden met trommelslagen instructies doorgegeven aan de strijdende troepen, over hun positie, over de richting waarin de aanval ingezet wordt, over het risiconiveau van de bedreigingen door de vijand enzovoorts. Ik vond het fascinerend om te lezen hoe de wereld en de strijdmacht in die tijd in elkaar stak, met name ook wat betreft de vele nationaliteiten die met elkaar optrokken.

De ondertitel “Gedeserteerd uit het leger van Napoleon” geeft al aan dat het leven van Adam niet alleen maar rozengeur en zonneschijn was. Dat geldt voor zijn persoonlijke leven, wat betreft relaties, gezondheid en veiligheid, maar het geldt ook meer algemeen. Het is een harde tijd van oorlogen, armoede en kindersterfte. Tijdens het lezen van deze roman dringt weer extra door wat er in de loop van de geschiedenis allemaal in Europa is gebeurd, hoeveel verschuivingen in macht en grenzen zich hebben voorgedaan.

Dat had ik ook tijdens het lezen van Beter wordt het niet van Caroline de Gruyter (Uitgeverij De Geus). Daarin wordt vanuit historisch perspectief de vergelijking gemaakt tussen het Habsburgse Rijk en de Europese Unie. Je ziet daar steeds mooi terug de verschuivingen in macht en regio’s in de loop der tijden. Het heeft mijn kijk op die (grote) regio verbreed en verdiept. Had ik voor dat boek nog het “excuus” dat het niet om mijn eigen regio of land gaat, dat ligt bij De Tromslager beduidend anders. Het levensverhaal van Adam Bösch was dan ook een mooie manier om een aantal historische ontwikkelingen weer op een rijtje te krijgen.

Na enerverende tijden in het Staatse leger en daarna tegen wil en dank een periode in het Bataafse leger volgt er zijn besluit om te deserteren. Hij heeft tijdens zware gevechten dermate ernstige trauma’s opgelopen dat deserteren voor hem de enige optie lijkt. Daarmee loopt hij uiteraard niet te koop, dus volgen er jaren van diep weggestopte angst op ontmaskering. Zelfs zijn vrouw Grietje weet er lange tijd niets van.

Waar Jan Klaassen de trompetter marcheerde van Den Helder tot Den Briel, is de tocht van Adam Bosch eigenlijk andersom. Uiteindelijk belandt hij namelijk met vrouw en kinderen in en nabij Den Helder, waar hij wordt aangesteld om onder andere geboorte- en overlijdensakten op te stellen en te ondertekenen. Best een secuur werkje, dat opstellen van geboorteakten. Dat merk je al meteen bij zijn eigen achternaam (Bösch) en die van de schrijver (Bosch). Een vergissing is zo gemaakt. In de roman zie je zelfs ook Bos en Van den Bos als achternamen voorbijkomen. In mijn eigen familie heeft een deel de achternaam Dobbinga en een ander deel Dobbenga. Dat is simpelweg het gevolg van een verschrijving door de ambtenaar van de burgerlijke stand (en je begrijpt natuurlijk wel dat de enige juiste schrijfwijze Dobbinga is 🙂 )

Naast het geheim van het deserteren draagt Adam nog wel meer geheimen met zich mee.  Het maakt zijn leven er zeker niet minder boeiend door. Misschien is deze zoektocht door schrijver Frits Bosch voor jou ook wel een aansporing om eens in de familie-archieven te duiken. Laat je het mij weten als jij ook stuit op een zo tot de verbeelding sprekende geschiedenis?

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Uiteraard gaat mijn dank uit naar Henriette Faas van Uitgeverij de Brouwerij | Brainbooks voor het toezenden van een leesexemplaar.